چرا این دو لرزه و پس لرزه بزرگ تلفات جانی کمی داشتند؟
به گزارش آروما، زلزله با بزرگای ۷.۸ که در شامگاه ۲۷ شهریور ۱۴۰۴ - ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۵ -در سواحل کامچاتکا، روسیه رخ داد، بزرگترین پس لرزه ی زلزله کامچاتکا با بزرگای ۸.۸ در هفتم مرداد ۱۴۰۴ - ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۵ - بود. تلفیقی از موقعیت کانون زلزله که دورافتاده و فراساحلی بود و جهت پذیری گسیختگی که مخرب ترین انرژی را از مراکز جمعیتی دور می کرد، همراه با سامانه های اخطار مؤثر عوامل اصلی در پیشگیری از تعداد بیشتر تلفات ناشی از زلزله بزرگ در این پهنه بوده اند.
پیش بینی اندازه دقیق پس لرزه های آینده نا ممکن است، ولی بر مبنای به نام قانون بث استفاده می نمایند که نشان میدهد بزرگترین پس لرزه معمولا حدود ۱.۲ واحد کوچکتر از زلزله اصلی است. برای یک زلزله اصلی با بزرگی ۸.۸، این امر بزرگترین پس لرزه مورد انتظار را در حدود ۷.۶ قرار می دهد.. البته این فقط یک ارزیابی آماری است. ممکنست پس لرزه ها بزرگتر یا کوچکتر از این تخمین باشند. پس لرزه ۷.۸ که رخ داد نشان میدهد که پس لرزه ها می توانند حتی بزرگتر از متوسط آماری باشند. برای توالی پس لرزه های زلزله ۲۹ ژوییه ۲۰۲۵ احتمال وقوع پس لرزه ای با بزرگی ۸ یا بیشتر را ۲٪ و احتمال وقوع پس لرزه ای با بزرگی ۷ یا بیشتر ۲۴٪ ارزیابی شده است. این احتمالات نشان میدهد که باآنکه وقوع پس لرزه ای به بزرگی یا بزرگتر از ۷.۸ در آینده کم است، اما نا ممکن نیست. توالی پس لرزه ها برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت، اما انتظار می رود فراوانی و اندازه پس لرزه ها با گذشت زمان کاهش پیدا کند. زلزله ۷.۸ رویداد مهمی در این توالی است، اما همچنان بخشی از سازگاری پوسته با پارگی عظیم ناشی از زلزله اصلی با بزرگای ۸.۸ است. که در همان منطقه رخ می دهند و نشان دهنده سازگاری پوسته با تنش ها و تغییرشکلهای جدید ناشی از رویداد اصلی هستند.
زلزله اصلی ۲۹ ژوئیه زلزله با بزرگای ۸.۸ یک رویداد عظیم و یکی از ده زلزله بزرگ جهان از سال ۱۹۰۰ بود که این زلزله بخش بزرگی از منطقه فرورانش کوریل-کامچاتکا گرفتار گسیختگی شد. بدیهی است که رویداد های بزرگی مانند ۲۹ ژوئیه، پس لرزه هایی را بدنبال دارند که می توانند هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها ادامه داشته باشند. میزان پس لرزه ها عموماً با گذشت زمان کم می شود، و وقوع پس لرزه های بزرگ همچنان محتمل است. منطقه فرورانش کوریل-کامچاتکا بخشی از حلقه آتش و واقع در لرزه خیزترین مناطق جهان است و سابقه زلزله های بزرگ را دارد. این منطقه، منطقه ای شناخته شده برای فرورانش ورقه اقیانوس آرام به زیر ورقه اوراسیا- اوخوتسک است و زلزله های ۲۹ ژوئیه و ۱۸ سپتامبر بخشی از این فرایند زمینساختی مداوم هستند. فعالیت لرزه ای اخیر بخشی از چرخه لرزه ای بلند مدت این منطقه فرورانش خاص است.
زلزله ۸.۸ (۲۹ ژوئیه ۲۰۲۵) بدون تلفات جانی بود که به طور عمده به علت موقعیت دورافتاده و نحوه جهت پذیری بود. یک مورد مرگ غیرمستقیم در ژاپن بود که آن نیز یک زن ۵۸ ساله بعد از سقوط ماشینش از صخره در حین کوشش برای جابجایی به زمین مرتفع در حین تخلیه در رابطه با سونامی، جان خویش را از دست داد. از ۲۵ مورد جراحت، که ۲۱ مورد آن غیرمستقیم و مربوط به تخلیه در ژاپن بود. چهار نفر در کامچاتکا مجروح شدند که هیچ یک از جراحات جدی نبود. در مورد پس لرزه ۷.۸ در شامگاه ۲۷ شهریور ۱۴۰۴ مقامات محلی و گزارش های اولیه اعلام نموده اند که هیچ گزارش فوری از جراحات یا خسارات قابل توجه وجود نداشته است. ولادیمیر سولودوف، فرماندار منطقه، اعلام نموده که تمام خدمات اورژانس در حالت آماده باش هستند اما هیچ گزارشی از خسارت وجود ندارد. تعداد محدود تلفات ناشی از هر دو رویداد تا حد زیادی به چندین عامل نسبت داده می شود. قرار داشتن مرکز زلزله ها در دریا و جهت پذیری گسترش گسیختگی بسمت داخل دریا – و نه بسمت ساحل – همینطور تراکم جمعیت نسبتاً کم مناطق صدمه دیده و اثربخشی سیستم های اخطار اولیه که امکان تخلیه در مناطق ساحلی را فراهم می کرد. تلفات کم و عدم گزارش تلفات جانی را میتوان تا حد زیادی به خصوصیت های چشمه لرزه ای و جهت گسیختگی نسبت داد. کانون لرزه اصلی در فاصله تقریبا ۱۱۹ کیلومتری شرق-جنوب شرقی شهر ساحلی پتروپاولوفسک-کامچاتسکی قرار داشت. پس لرزه ۷.۸ نیز در فاصله مشابهی قرار داشت. این فاصله به این معنا بود که شدیدترین لرزش زمین در اقیانوس خالی از سکنه رخداده است. زمانی که امواج لرزه ای به ساحل رسیدند، شدت لرزش به صورت قابل توجهی کاهش یافت
زلزله ۸.۸ در ژرفای حدود ۳۵ کیلومتری رخ داد. باآنکه از نظر زلزله شناسی برای یک منطقه فرورانش یک رویداد "کم ژرفا" درنظر گرفته می شود، اما این ژرفا هنوز هم قابل توجه است. این ژرفا به میرا کردن مخرب ترین امواج سطحی کمک می نماید، برای اینکه انرژی در ژرفای بیشتری از زمین آزاد می شود. در مقابل، زلزله های کم ژرفایی که در 10 کیلومتر ژرفا یا کمتر رخ می دهند – مانند زلزله ۵ دیماه ۱۳۸۲ بم با بزرگای ۶.۵ و ژرفای ۸.۵ کیلومتر که درست زیر شهر بم رخداد – وقتی درست در زیر مناطق پرجمعیت رخ می دهند، می توانند خسارات فاجعه بارتری ایجاد کنند.
جهت پذیری گسترش گسیختگی در زلزله M8.8 در منطقه فرورانش کوریل-کامچاتکا در درجه اول بسمت جنوب غربی، به دور از مناطق پرجمعیت تر شبه جزیره کامچاتکا روسیه از عوامل بی تلفات بودن این زلزله بود. بزرگترین و شدیدترین لغزش روی صفحه گسل در جهت فراساحل رخ داد، جایی که هیچ ساختمان یا زیرساختی برای صدمه دیدن وجود نداشت.
هنگامی که یک گسل گسیخته می شود، انرژی بیشتری آزاد می شود و جنبش زمین قوی تری را در جهت گسترش جبهه گسیختگی -عمود بر راستای گسل -ایجاد می کند. این پدیده به عنوان "جهت پذیری گسیختگی" شناخته می شود. در مورد زلزله کامچاتکا، جهت پذیری گسیختگی تا حد زیادی به دور از ساحل و خشکی متمرکز بود که از ایجاد امواج متمرکز و "پالس مانند" جلوگیری کرد. در پدیده جهت پذیری وقتی گسترش گسیختگی در زلزله مستقیما به شمت منطقه پرجمعیت شهری رخ می دهد - مانند زلزله طبس ۲۵ شهریور ۱۳۵۷ با بزرگای ۷.۴- و زلزله کوبه در سال ۱۹۹۵ و زلزله های ترکیه ۲۰۲۳، دیده می شوند خسارت و تلفات جانی و مالی زیاد است.
در حالیکه این زلزله سبب ایجاد سونامی در سراسر اقیانوس آرام شد، ولی اندازه و ارتفاع امواج در بیشتر مناطق کمتر از آن چیزی بود که از یک رویداد ۸.۸ انتظار می رود. دامنه امواج سونامی در مجاورت جزایر کوریل و سواحل روسیه به ۲.۷ تا ۴ متر رسید که قابل توجه است اما با هشدارهای مناسب قابل کنترل است. ارتفاع محدود امواج احیانا به علت خصوصیت های خاص لغزش گسل و جهت جابجایی کف دریا بود که موج سونامی عظیمی را به روشی ایجاد نکرد که مثلا زلزله ۲۰۱۱ ژاپن به وجود آمد.
مناطق صدمه دیده، همچون روسیه، ژاپن و سایر کشورهای اقیانوس آرام، سامانه های اخطار سونامی خوبی دارند. این سیستم ها به سرعت فعال شدند و به مقامات اجازه دادند تا هشدارها را صادر کرده و دستور تخلیه را صادر کنند. این امر به مردم اجازه داد تا به زمینهای مرتفع تر نقل مکان کنند، که نقش برجسته ی در ممانعت از تلفات در رابطه با سونامی داشت.
*زلزله شناس و استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب